Qaçış, ürək-damar sağlamlığının yaxşılaşması, çəki idarəsi və stresin azaldılması kimi bir çox sağlamlıq üstünlükləri olan mükəmməl bir idman növüdür. Ancaq hər hansı bir fəaliyyət kimi, həddindən artıq qaçış bədənin zərər görməsinə səbəb ola bilər. Bu məqalə, uzun müddət qaçmağın, çox sürətli qaçmağın və ya çox tez-tez qaçmağın yaratdığı zərərləri ələ alır.
Həddindən artıq qaçmanın zərərli təsirləri
1. Təkrar gərginlik xəsarətləri
Həddindən artıq qaçışla əlaqədar ən yaygın problemlərdən biri, təkrar gərginlik xəsarətlərinin riskinin artmasıdır. British Journal of Sports Medicine-də dərc olunan bir araşdırmaya görə, qaçışçıların 50%-i hər il xəsarət alır, bunların 90%-i isə həddindən artıq istifadə ilə əlaqəli xəsarətlərdir (Van Gent et al., 2007). Yayılan təkrar gərginlik xəsarətləri bunlardır:
- Runner’s knee (Patellofemoral ağrı sindromu): Qaçış xəsarətlərinin təxminən 40%-i bu vəziyyətlə bağlıdır (Taunton et al., 2002).
- Gərginlik kırılmaları: American Journal of Sports Medicine-də aparılan bir araşdırma, uzun məsafə qaçışçıları arasında 15.6%-nin gərginlik kırılmaları olduğunu tapdı (Matheson et al., 1987).
- Achilles tendinitiyası: Bu xəsarət bütün qaçış xəsarətlərinin 11%-ni təşkil edir (Lopes et al., 2012).
2. Ürək-damar riskləri
Həddindən artıq qaçış da ürək-damar sağlamlığına risk yarada bilər. Journal of the American College of Cardiology-də dərc olunan bir araşdırma, həftədə 20 mil (32.2 kilometr) çox qaçmanın, saatda 8 mil (13 kilometr) daha sürətli qaçmanın və ya həftədə 2.5 saatdan çox qaçmağın, ürək tutması və inme kimi ürək-damar hadisələrinin riskini artırdığını tapdı (O’Keefe et al., 2012). Üstəlik, 2012-ci ildə European Heart Journal-də yayımlanan bir araşdırma, uzun müddətli marafon qaçışının miyokard fibrozuna səbəb ola biləcəyini, bu da ürək əzələsinin sərtləşməsinə gətirib çıxardığını aşkara çıxardı (Wilson et al., 2012).
3. İmmunitet sisteminin zəifləməsi
İntensiv və ya uzun müddətli məşq, məsələn, həddindən artıq qaçış, immunitet sistemini müvəqqəti zəiflədə bilər, bu da qaçışçıların infeksiyalara qarşı daha həssas olmasına səbəb olur (Nieman, 1994). Medicine & Science in Sports & Exercise-də yayımlanan bir araşdırma, həftədə 60 mildən (97 kilometr) çox qaçmanın yuxarı tənəffüs yolları infeksiyalarının riskini ikiqat artırdığını göstərdi (Nieman et al., 1990).
4. Hormon balanssızlığı
İnkişaf etmiş təlim, kişilərdə və qadınlarda hormon balanssızlığına səbəb ola bilər. Journal of Athletic Training-də yayımlanan bir icmal, həddindən artıq qaçmanın kişilərdə testosteron səviyyələrinin azalmasına gətirib çıxardığını, bu da libido azlığı, yorğunluq və depressiyaya səbəb ola biləcəyini aşkar etdi (Hackney, 2008). Qadınlarda isə, Female Athlete Triad adı verilen bir vəziyyət, həddindən artıq məşqlə, o cümlədən qaçışla əlaqələndirilir və menstruasiya disfunksiyasına, aşağı sümük mineral sıxlığına və pozulmuş yeyintiyə səbəb ola bilər (De Souza et al., 2014).
5. Ruh sağlamlığı
Qaçış psixoloji faydalar təqdim edə bilsə də, həddindən artıq qaçış əks təsir göstərə bilər. 2018-ci ildə International Journal of Sports Medicine-də yayımlanan bir araşdırma, həddindən artıq məşq edən idmançıların depressiya, təşviş və yanma simptomlarını yaşama ehtimalının daha çox olduğunu tapdı (Schneider et al., 2018).
Nəticə
Qaçış, mülayim düzeydə edildikdə son dərəcə faydalı bir idman növüdür. Ancaq çox uzun, çox sürətli və ya çox tez-tez qaçmaq, təkrar gərginlik xəsarətləri, ürək-damar riskləri, immunitet sisteminin zəifləməsi, hormon balanssızlığı və ruh sağlamlığına mənfi təsir kimi bir sıra zərərli təsirlərə səbəb ola bilər. Qaçışın faydalarını maksimuma çatdırmaq və bu riskləri minimuma endirmək üçün bədəninizi dinləmək, balanslı bir məşq proqramını saxlayaraq, həddindən artıq məşqdən qaçmaq lazımdır.
