Pioderma qangrenozum: səbəbləri, simptomları və müalicəsi

Piyoderma qangrenozum, dəridə, ən çox ayaqlarda böyük, ağrılı xora şəklində yara meydana gəlməsinə səbəb olan nadir bir vəziyyətdir.

Piyoderma qangrenozumun dəqiq səbəbləri məlum deyil, lakin bu, immun sisteminin bir pozuntusu kimi görünür. İnflamatuar bağırsaq xəstəliyi və ya artrit kimi müəyyən tibbi şərtləri olan insanlar piyoderma qangrenozum üçün daha yüksək risk altındadırlar.

Piyoderma qangrenozum xoraları sürətlə inkişaf edə bilər. Bu xoralar müalicə ilə adətən sağalır, lakin iz qalması və yenidən yaranma ehtimalı yüksəkdir.

Piyoderma qangrenozumun simptomları

Piyoderma qangrenozum adətən dəridə bir kiçik, qırmızı şişkinlik ilə başlayır ki, bu da örümcek dişi izinə bənzəyə bilər. Bir neçə gün ərzində, bu qırmızı şişkinlik böyük, ağrılı açıq yaraya çevrilə bilər.

Xora adətən ayaqlarda görünür, ancaq bədənin hər yerində inkişaf edə bilər. Bəzən xora cərrahiyyə əməliyyatlarının ətrafında meydana çıxır. Bir neçə xoraya sahipsinizsə, onlar böyüyüb birləşərək daha böyük bir xora meydana gətirə bilər.

Hansı hallarda həkimlə görüşməlisiniz?

Ağrılı, sürətlə böyüyən dəri yarası meydana gəldikdə həkiminizlə danışın.

Piyoderma qangrenozumun səbəbləri

Piyoderma qangrenozumun dəqiq səbəbi məlum deyil. Bu xəstəlik infeksion və ya yoluxucu deyildir. Bu xəstəlik adətən xora xəstəliyi, Crohn xəstəliyi və artrit kimi autoimmun xəstəliklərlə əlaqəlidir. Eyni zamanda, genetik bir komponentə sahib ola bilər.

Əgər siz piyoderma qangrenozumdan əziyyət çəkirsinizsə, yeni dəri travması, məsələn, kəsik və ya deşilmə yarası yeni xoraların yaranmasına səbəb ola bilər.

Risk faktorları

Bəzi faktorlar piyoderma qangrenozum riskinizi artıra bilər, bunlara daxildir:

• Yaşınız və cinsiniz. Bu xəstəlik hər yaşda olan insanlarda meydana gələ bilər, lakin daha çox 20-50 yaş arası insanlarda rast gəlinir.
• İnflamatuar bağırsaq xəstəliyinə sahib olmaq. Ülserativ kolit və ya Crohn xəstəliyi kimi həzm traktı xəstəlikləri olan insanlar piyoderma qangrenozum üçün daha yüksək risk altında olurlar.
• Artritə sahib olmaq. Revmatoid artritə sahib olan insanlar piyoderma qangrenozum üçün artırılmış risk altındadırlar.
• Qan pozuntusu olmaq. Akut mielojenez xərçəngi, mielodisplaziya və ya mieloproliferativ pozuntusu olan insanlar piyoderma qangrenozum üçün daha yüksək risk altındadırlar.

Piyoderma qangrenozumun komplikasiyaları

Piyoderma qangrenozumun mümkün komplikasiyaları arasında infeksiya, iz qalması, nəzarətsiz ağrı, depressiya və hərəkət məhdudiyyəti vardır.

Piyoderma qangrenozumun qarşısının alınması

Piyoderma qangrenozumun tamamilə qarşısını almaq mümkün deyil. Əgər siz bu xəstəliyə sahipsinizsə, dərinizə zərər verməməyə çalışmalısınız. Dərinin yaralanması və ya travması, cərrahiyyə daxil olmaqla, yeni xoraların yaranmasına səbəb ola bilər. Eyni zamanda, xoraların yaranmasına səbəb ola biləcək hər hansı tibb pozuntusunu da idarə etməlisiniz.

Piyoderma qangrenozumun diaqnozu

Həkim sizinlə tibbi tarixinizi müzakirə edəcək və fiziki müayinə keçirəcək. Piyoderma qangrenozumun diaqnozunu təsdiqləyəcək heç bir test yoxdur. Lakin həkim, oxşar əlamətləri və simptomları olan digər tibbi vəziyyətləri istisna etmək üçün müxtəlif testlər istəyə bilər. Bu testlər arasında qan testləri, dəri biopsiyası və digər testlər ola bilər.

Həkim sizi dəri xəstəlikləri üzrə mütəxəssisə yönləndirə bilər.

Piyoderma qangrenozumun müalicəsi

Piyoderma qangrenozumun müalicəsi iltihabı azaltmağa, ağrını nəzarət etməyə, yara iyileşimini təşviq etməyə və hər hansı əsas xəstəliyi nəzarətdə saxlamağa yönəldilmişdir. Müalicəniz sizin sağlamlığınıza, yara sayına, ölçüsünə, dərinliyinə və böyüyən sürətinə görə dəyişəcəkdir.

Bəzi insanlar, dərmanlar, kremlər və ya inyeksiyalar ilə müalicəyə yaxşı reaksiya verirlər. Digər insanlar isə, xüsusi yara baxımı üçün xəstəxanada qalmağı ya da yanıq müalicəsi mərkəzinə yönəldilməyi tələb edə bilərlər. Uğurlu müalicədən sonra belə, yeni yaralar tez-tez meydana gələ bilər.

Dərmanlar

• Kortikosteroidlər. Ən yaygın müalicə gündəlik kortikosteroid dozalarıdır. Bu dərmanlar dərinin üzərinə tətbiq oluna bilər, yaranın içinə inyeksiya oluna bilər və ya ağızdan (prednizolon) qəbul oluna bilər. Kortikosteroidlərin uzun müddət yüksək dozada istifadəsi ciddi yan təsirlərə səbəb ola bilər. Buna görə, əgər siz uzunmüddətli müalicə alırsınızsa, həkiminiz steroidlərdən uzaqlaşdırıcı (steroiddən olmayan) dərmanlar yazmağı tövsiyə edə bilər.
• Steroidlərdən uzaqlaşdırıcı dərmanlar. Effektiv bir steroid olmayan dərman siklosporindir. Digər variantlar arasında mikofenolat (Cellcept), immunoglobulinlər, dapson, infliximab (Remicade) və takrolimus (Protopic) daxildir ki, bu da kalkineurin inhibitorudur. İstifadə olunan dərman növünə görə, yaralara tətbiq oluna bilər, inyeksiya edilə bilər və ya ağızdan qəbul oluna bilər.
• Ağrı dərmanları. Yaranızın dərəcəsinə görə, ağrı dərmanlarından faydalana bilərsiniz.

Yara baxımı

Dərmanları yaralarınıza birbaşa tətbiq etməklə yanaşı, həkim və ya yara baxımı mütəxəssisi onları adherent olmayan, nəm (nə islak, nə də qurudur) sarğı ilə örtəcək və bəlkə də elastik bir sarğı ilə bağlayacaq. Sizdən zədələnmiş dəri sahəsini yüksəldərək saxlamaq istənilə bilər.

Yara baxımı ilə bağlı həkiminizin təlimatlarına uyğun olun. Bu, xüsusilə əhəmiyyətlidir, çünki piyoderma qangrenozum üçün təyin olunan bir çox oral dərman immun sisteminizi basdırır və bu, infeksiya riskinizi artırır.

Cərrahiyyə

Piyoderma qangrenozum dəri kəsikləri ilə pisləşə biləcəyinə görə, ölü toxumanın çıxarılması üçün cərrahiyyə adətən yaxşı bir müalicə variantı hesab edilmir. Dəriyə olan travma mövcud xoraları pisləşdirə və ya yeni xoraların yaranmasına səbəb ola bilər.

Əgər dəri üzərinizdəki xoralar böyükdürsə və iyileşməyə kömək etməyə ehtiyac varsa, həkiminiz dəri köçürməsini (skin grafting) təklif edə bilər. Bu cərrahi prosedurda, cərrah açıq yaraların üzərinə dəri parçası və ya sintetik dəri bağlayır. Bu cərrahi prosedur yalnız yara iltihabı keçdikdən və xora sağalmağa başladıqdan sonra həyata keçirilir.

Başa çıxma və dəstək

Müalicə ilə piyoderma qangrenozumdan bərpa olunma ehtimalınız yüksəkdir. Əgər bu proses uzun çəkirsə və ağrılıdırsa, depressiyaya gələ bilərsiniz. Və ya xəstəliyin təkrarlanma ehtimalı və ya dərinizin görünüşü ilə bağlı stress hiss edə bilərsiniz. Danışmağı sizə faydalı ola bilər, bir məsləhətçi, tibbi sosial işçi və ya piyoderma qangrenozumdan əziyyət çəkən ya da əziyyət çəkmiş digər insanlarla müzakirə etmək.

Əgər məsləhət və ya dəstəyə ehtiyacınız varsa, həkiminizdən mental sağlamlıq mütəxəssisinə yönləndirmə və ya bölgənizdə dəstək qrupu üçün əlaqə məlumatları istəyə bilərsiniz.

Həkimlə görüşə hazırlıq

İlk olaraq öz əsas həkiminizlə görüşə bilərsiniz. Ya da dərhal dəri mütəxəssisinə yönləndirilə bilərsiniz.

Hazırlıq üçün edə biləcəyiniz şeylər

Görüşdən əvvəl, həkiminizin soruşa biləcəyi suallara cavabları yazmalısınız, məsələn:

• Simptomlarınız nə vaxt yaranmağa başladı?
• Əvvəlki dövrdə eyni simptomlar yaşamısınızmı? Bəli isə, o zaman hansı müalicə metodu təsirli oldu?
• Yaranızda hər hansı müalicələri sınamısınızmı? Bu müalicələr təsirli oldumu?
• Hər hansı dərman və qida əlavəsini mütəmadi qəbul edirsinizmi?
• Yaranın meydana gəldiyi dəri sahəsində hər hansı zədələnmə oldu mu, məsələn, deşilmə və ya kəsik?
• Başqa hansı tibbi vəziyyətləriniz var?