Sayvan, bel, və qarın ağrısı bütün yaş qruplarındakı insanların yaşadığı ümumi bir simptomdur. Bu cür ağrılar, muskuloskeletal problemlərdən orqanlarla bağlı pozuntulara qədər bir çox faktordan qaynaqlana bilər. Bu məqalədə, bu bölgələrdəki ağrıların səbəblərini, diaqnostika və müalicə seçimlərini öyrənəcəyik.
Sayvan, bel və qarın ağrısının səbəbləri
Aşağıdakı şərtlərdən biri və ya daha çox sayvan, bel və qarın ağrısına səbəb ola bilər.
Muskuloskeletal səbəblər
a) Bel əzələlərinin zədəsi
Bel əzələlərinin zədəsi bel ağrısının yaygın bir səbəbidir və bəzən sayvan və qarına qədər yayıla bilər. Bel əzələlərinin zədələri, bel bölgəsindəki əzələlərin və ligamentlərin uzanması və ya cırılması nəticəsində meydana gəlir. Bu vəziyyət, artıq yük, pis duruş və ya travma səbəbindən yaranır.
Bel bölgəsindəki əzələlər və ligamentlər uzandıqda və ya cırıldıqda, iltihablanır və ağrıya, narahatlığa səbəb olur. Bu ağrı muskuloskeletal sistemin bir-biri ilə bağlı strukturu səbəbi ilə sayvana və qarına yayıla bilər.
Diaqnostika: Sağlamlıq mütəxəssisi tərəfindən fiziki müayinə bel əzələlərinin zədəsini müəyyən etməyə kömək edəcəkdir. Lazım gələrsə, diaqnoz, rentgen, maqnit rezonans görüntüləmə (MRI) və ya komputer tomoqrafiyası (CT) skanları kimi tibbi görüntüləmə üsulları ilə dəstəklənə bilər.
Müalicə: Bel əzələlərinin zədəsi üçün müalicə seçimlərinə istirahət, buz və ya istilik tətbiqi, reçetesiz ağrı kəsici dərmanlar və fiziki terapiya daxildir. Bəzi hallarda, reçeteli dərmanlar və ya hətta cərrahiyyə tələb oluna bilər.
b) Sakroiliak eklem disfunksiyası
Sakroiliak eklemi omba sümüyünü pelvisə bağlayır. Bu eklemdeki disfunksiya, bel, sayvan və qarın ağrısına səbəb ola bilər.
Sakroiliak eklem disfunksiyası, eklemin iltihablanması və ya uyğun gəlməməsi halında meydana gəlir ki, bu da ağrı və narahatlıq yaradır.
Diaqnostika: Fiziki müayinə, tibbi tarix və görüntüləmə testləri (rentgen, MRI və ya CT skanları) sakroiliak eklem disfunksiyasını diaqnoz etməyə kömək edir.
Müalicə: Müalicə fiziki terapiya, ağrı dərmanları və eklem iynələri daxildir. Şiddətli hallarda, cərrahiyyə tələb olunur.
Orqanlarla bağlı səbəblər
a) Sidik daşı
Sidik daşları böyrəklərdə meydana gələn sərt mineral və duz yığıntılarıdır. Bunlar bel, sayvan və qarında ağrıya səbəb olur.
Sidiq daşının sidik yollarında hərəkət etməsi və ya sidiyin axınına mane olması halında, ağır ağrı və narahatlıq yarada bilər.
Diaqnostika: Tibbi tarix, fiziki müayinə və ultrasonografi və ya CT skanları kimi görüntüləmə testlərinin birləşməsi sidik daşlarını diaqnoz etməyə kömək edir.
Müalicə: Müalicə seçimləri ağrı idarəsi, maye qəbulunu artırma və daşın keçməsinə kömək edən dərmanları əhatə edir. Bəzi hallarda, cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
b) Apendisit
Apendiks, qalın bağırsağa bağlı olan kiçik bir orqandır. Apendisit, sağ alt qarında ağrıya səbəb olur ki, bu ağrı da sayvana və belə yayilə bilər.
Apendisit, apendiksdəki maneə səbəbindən yaranır, bu da bakterial infeksiya və iltihaba səbəb olur.
Diaqnostika: Tibbi tarix, fiziki müayinə, qan testləri və ultrasonografi və ya CT skanları kimi görüntüləmə testlərinin birləşməsi apendisiti diaqnoz etməyə kömək edir.
Müalicə: Apendisit üçün əsas müalicə apendiksin cərrahi olaraq çıxarılmasıdır. İnfeksiyanı idarə etmək üçün antibiotiklər də resept edilə bilər.
Ginekoloji səbəblər
a) Endometrioz
Endometrioz, uterusun içini örttüyü toxumanın uterus xaricində böyüdüyü bir vəziyyətdir. Endometrioz, xüsusilə menstrual dövründə, bel, sayvan və qarında ağrıya səbəb olur.
Uterus xaricindəki endometrial toxuma hormonal dəyişikliklərə reaksiya verir, iltihaba və ağrıya səbəb olur. Üstəlik, toxuma yapışmalar və ya çapıq toxuma meydana gətirə bilər ki, bu da daha çox narahatlığa səbəb olur.
Diaqnostika: Endometrioz tibbi tarix, fiziki müayinə və ultrasonografi və ya MRI kimi görüntüləmə testlərinin birləşməsi ilə diaqnoz edilir. Qəti diaqnoz minimal invaziv cərrahi prosedur olan laparaskopiya tələb edir.
Müalicə: Endometrioz üçün müalicə seçimləri hormonal terapiya, ağrı idarəsi və cərrahiyyəni əhatə edir. Hormonal terapiya doğum nəzarət tabletləri, gonadotropin azad edən hormon (GnRH) agonistləri, və ya progestin terapiyası istifadə edilə bilər. Endometrial toxumanın və ya yapışmaların çıxarılması və ya şiddətli hallarda uterusun (histerektomiya) götürülməsi üçün cərrahiyyə edilə bilər.
b) Yumurtalıq kistləri
Yumurtalıq kistləri yumurtalığın üzərində və ya daxilində inkişaf edən maye ilə dolu kisələrdir. Yumurtalıq kistləri bel, sayvan və qarında ağrıya səbəb olur.
Yumurtalıq kistləri ilə əlaqədar ağrı, kistin özündən, cırılmasından və ya yumurtalığın dönməsindən (dönməsi) qaynaqlana bilər.
Diaqnostika: Tibbi tarix, fiziki müayinə və ultrasonografi və ya MRI kimi görüntüləmə testlərinin birləşməsi yumurtalıq kistlərini diaqnoz etməyə kömək edir.
Müalicə: Müalicə seçimləri kistin ölçüsünə və tipinə, həmçinin xəstənin yaşına və ümumi sağlamlığına əsaslanır. Bir çox kist öz-özünə müalicə edilərək keçir. Digər hallarda, hormonal terapiya, ağrı idarəsi və ya cərrahiyyə tələb oluna bilər.
Bağırsaq səbəbləri
a) İrritabl bağırsaq sindromu
İrritabl bağırsaq sindromu, bel, sayvan və qarın ağrısına səbəb ola bilən xroniki bir bağırsaq pozuntusudur.
İrritabl bağırsaq sindromunun anormal bağırsaq hərəkətliliyi, ağrıya həssaslıq və bağırsaq bakteriyaları arasındakı balansın pozulması kimi bir sıra faktorlardan qaynaqlanır.
Diaqnostika: İrritabl bağırsaq sindromu tibbi tarix, fiziki müayinə və digər bağırsaq pozuntularını istisna etməklə diaqnoz edilir. Diaqnostik meyarlar, ən azı üç ay müddətində təkrarlanan qarın ağrısını, bağırsaq vərdişlərindəki dəyişikliklərlə birlikdə, əhatə edir.
Müalicə: İrritabl bağırsaq sindromu üçün müalicə simptomları idarə etməyə yönəldilir və qida dəyişiklikləri, stressin azaldılması və antispazmodiklər, laksatiflər və ya antidepressantlar kimi dərmanları əhatə edir.
b) İltihabi bağırsaq xəstəliyi
İltihabi bağırsaq xəstəliyi, Kron xəstəliyi və xora koliti daxil olmaqla, bağırsaq traktını təsir edən xroniki iltihablı pozuntular qrupudur. Bu şərtlər, bel, sayvan və qarında ağrıya səbəb ola bilər.
İltihabi bağırsaq xəstəliyi, bağırsaq traktının xroniki iltihabı ilə xarakterizə olunur, bu da ağrı və narahatlığa səbəb olur.
Diaqnostika: Tibbi tarix, fiziki müayinə, qan testləri və rentgen, CT skanları və ya MRI kimi görüntüləmə testlərinin birləşməsi iltihabi bağırsaq xəstəliyini diaqnoz etməyə kömək edir. Qəti diaqnoz endoskopiya və biopsiya tələb edə bilər.
Müalicə: İltihabi bağırsaq xəstəliyi üçün müalicə, iltihabı və simptomları idarə etməyə yönəlmişdir. Müalicədə kortikosteroidlər, immunosupressorlar və ya bioloji terapiyalar kimi dərmanlardan istifadə edilə bilər. Bəzi hallarda, cərrahiyyə tələb edilir.
Sayvan, bel və qarın ağrısına səbəb olan xəstəliklər nədir?
Sayvan, bel, və qarın ağrısı, muskuloskeletal, orqanlarla bağlı, ginekoloji və bağırsaq problemləri daxil olmaqla, bir çox faktorun nəticəsidir. Hər bir səbəbin arxasındakı mexanizmləri və diaqnostika ilə müalicə seçimlərini başa düşmək, bu ağrıları effektiv şəkildə idarə etmək üçün vacibdir. Dəqiq diaqnoz və uyğun müalicə üçün sağlamlıq mütəxəssisi ilə məsləhətləşmək vacibdir.
