Depressiya və baş ağrıları arasındakı əlaqə

Depressiyanın səbəbləri

Depressiya mürəkkəb bir vəziyyətdir. Onun ən ehtimal olunan səbəbi genlər, bioloji amillər və insanın mühiti kimi müxtəlif amillərin birlikdə fəaliyyətidir.

Həkimlər baş ağrısı pozuntularını birincil və ikincil olaraq təsnif edirlər. Birincil baş ağrısı pozuntuları daha yaygındır.

Birincil baş ağrısı pozuntularına migren, gərginlik tipi baş ağrısı və klaster baş ağrısı daxildir.

İkincil baş ağrısı pozuntuları isə baş yaralanması, yüksək qan təzyiqi və ya infeksiya kimi durumlarla nəticələnə bilər.

Baş ağrısı pozuntuları və zehni sağlamlıq

Baş ağrısı pozuntuları cəmiyyət arasında yaygındır, lakin xüsusilə depressiya, anksiyete və ya hər ikisi olan insanlar arasında daha genişdir.

Migren keçirən bir çox insanın depresiya və ya anksiyete yaşama ehtimalı daha çoxdur. Migrenin yarattığı xroniki ağrı və stress, zehni sağlamlıq problemlərinə gətirib çıxara bilər.

Depressiya və migrenin arxasında yatan spesifik serotonin və dopamin kimi kimyəvi balanssızlıqlar mövcuddur. Lakin, tədqiqatçılar hələ də ikisi arasında spesifik əlaqələri araşdırmalıdır.

Baş ağrısı və yuxu

Depressiya yaxşı yuxu yatmağı çətinləşdirir. Yuxu çatışmazlığı baş ağrısını tetikleyebilir və bir insanın ağrı dözümünü azalda bilər. Yuxusuzluq daha tez-tez və ya daha ağrılı baş ağrılarının yaranmasına səbəb ola bilər.

Həm migren, həm də gərginlik baş ağrıları yuxuya təsir edə bilər. 2017-ci ildən etibarən aparılan tədqiqatlar göstərir ki, migren və gərginlik baş ağrısı olan insanların 50%-ə qədərinin yuxusuzluq problemi var.

Çox yorğun hiss etmək aşağı ruh halına səbəb ola bilər və depressiyanın simptomlarını pisləşdirə bilər.

Dehidrasya

Depressiya enerji, motivasiya və iştahanı azaldır. Yaxşı qidalanmaq və kifayət qədər maye içmək daha çətin ola bilər. Birisi dehydrasiya halındadırsa, bu, bədənində kifayət qədər maye olmadığı deməkdir.

Dehidrasya baş ağrısının tetikleyicisi ola bilər. Baş ağrılarının baş verməsinin qarşısını almaq üçün gündə kifayət qədər su içmək vacibdir.

Emosional stress

Depressiya və stress bir insanın həyatını əhəmiyyətli dərəcədə poza bilər.

Depressiyanın simptomları arasında diqqət toplamaqda çətinlik, günahkarlıq hissi, hobbilərə marağın itməsi və işdə və ya sosiallaşmada çətinlik çəkilməsi var.

Bu simptomlar stress, narahatlıq və anksiyete ilə nəticələnə bilər ki, bu da daha tez-tez baş ağrısına səbəb ola bilər.

Dərman

Xroniki migrenin yaygın səbəblərindən biri dərman istifadə etmənin doğurduğu baş ağrısıdır.

Migren və ya gərginlik baş ağrıları üçün ağrı kəsici dərmanların mütəmadi istifadəsi baş ağrılarının günlərlə davam etməsinə səbəb ola bilər.

İnsanlar həftədə 2 gündən çox ağrı kəsici dərman istifadə etməkdən çəkinməlidirlər. Əgər birisi bu dərmanları daha tez istifadə edirsə, o zaman həkimlərlə profilaktik alternativ haqqında danışmağı məsləhət görürlər.

Migren

Migren depressiyaya da səbəb ola bilər. Migren xroniki bir xəstəlikdir ki, bu gündəlik həyatı pozmağa və davamlı ağrıya səbəb ola bilər.

Migren plan qurmağı çətinləşdirir və insanı vacib bir hadisəni qaçırmağı ya da işləməməyi düşünməyə sövq edə bilər.

Migren eyni zamanda yorğunluq və iştahanın itirilməsinə də səbəb ola bilər.

Bütün bu migren elementləri depressiya risk faktoru ola bilər.

Depressiyanın simptomları

Depressiyanın simptomları insanlardan insana dəyişir. Bir çoxumuz üçün kədərlənmək mümkündür, lakin depressiya diaqnozu müəyyən meyarlara cavab verməlidir.

Depressiya simptomları həftələrlə və ya aylarla davam edir və gündəlik fəaliyyəti, məsələn, iş və ya hobbiləri pozur.

Depressiya zehni, fiziki və sosial simptomlar göstərə bilər. Bəzi insanlar üçün baş ağrısı, depressiv bir dövrün başladığını göstərir.

Baş ağrılarının müxtəlif növləri mövcuddur. Bəzi növlər bunlardır:

• Gərginlik baş ağrısı, boğucu ağrı yaradır, boyun və ya saç dərisində sıxılma olur. Stress yaygın bir səbəbdir.
• Migren, döyünən baş ağrısına səbəb olan tibbi bir vəziyyətdir. Digər simptomlar arasında ürək bulantısı, qusma, səsə və işığa həssaslıq ola bilər.
• Klaster baş ağrısı, başın bir tərəfində 3 saata qədər davam edən şiddətli ağrıya səbəb olur. Baş ağrısı hücumları həftələr ərzində təkrarlanır və ilin müəyyən dövrlərində dövr edir. Klaster baş ağrısına, baş ağrısı hücumları dövrü ərzində intihar düşüncələrinin yarana biləcəyi səbəbindən “intihar baş ağrısı” da deyilir.

Ağrının yeri, baş ağrısının nə qədər davam edəcəyi və digər simptomlar həkimə diaqnoz qoymağa kömək edə bilər. Müxtəlif baş ağrısı növləri fərqli müalicələr tələb edə bilər.

Depressiya və baş ağrısının müalicəsi

Bir insan depressiya və baş ağrısı pozuntusu yaşadıqda, hər ikisini müalicə etmək vacibdir. Müalicələr insanlara görə dəyişir.

Əksər insanlar psixoterapiya, dərman vasitələri və ya hər ikisindən fayda görür. Həyat tərzi dəyişikləri bərpa prosesini dəstəkləyə bilər.

Yüngül və ya orta baş ağrılarının müalicəsi istirahət, maye qəbul etmək və dərmansız ağrı kəsici ilə həyata keçirilə bilər.

Migren, müalicəsi olmayan şiddətli bir baş ağrısı pozuntusudur.

Profilaktik və təcili müalicələrdən əlavə, psixiatr və psixoloq dəstəyi həm depressiyanı, həm də baş ağrılarını müalicə etməyə kömək edə bilər.

Koqnitiv davranış terapiyası (CBT), biofeedback və rahatlama, həm depressiya, həm də baş ağrıları üçün kömək edə biləcək müalicələrdən bəziləridir.

Biofeedback terapiyası, bir insanın bədənindəki dəyişikliklərə, məsələn, ürək atışına və ya nəfəs prosesinə reaksiya verən bir maşına qoşulduğu bir prosesdir. Bu texnika stress, anksiyete və ya əzələ gərginliyini idarə etməyə kömək edə bilər.

Biofeedback terapiyası, bir insanın baş ağrılarını tetikleyen amilləri və bədənin necə reaksiya verdiyini anlamasına kömək edə bilər.

Bundan sonra insan bu reaksiyaları idarə etməyə kömək edən texnikaları öyrənə bilər, məsələn, əzələləri rahatlatmaq. Həkimlər tez-tez bu müalicə formasını dərmanla birgə istifadə edirlər.

Bəzi dərmanlar həm depressiyanı, həm də migreni müalicə edə bilər.

İnkişafın qarşısını almaq

Baş ağrısı tetikleyicilərini anlamaq, onların qarşısını almağa kömək edə bilər. Bir insan hər baş ağrısını, nə zaman meydana gəldiyini, hansı hisslərin olduğunu, nə qədər davam etdiyini və hansı təkrarlar olduğunu qeyd etməlidir.

Bəlkə də baş ağrısı, bir insanın yaxşı yatmadığı depressiv bir dövr ərzində olur. Eyni şəkildə, işdəki stresslə güclü əlaqə ola bilər.

Hər hansı bir müşahidə, birisinin spesifik tetikleyiciləri müəyyən etməsinə kömək edə bilər və həkimə müalicə tövsiyə etmək üçün dəstək verə bilər.

Hətta bir insanın yatmağa və səhər oyanmağa dair müntəzəm bir cədvəl saxlaması faydalı ola bilər. Gündə kifayət qədər maye içmək də bir insanın özünü yaxşı hiss etməsinə kömək edir.

Stressi azaltmaq hər zaman mümkün olmaya bilər, lakin stressi idarə etməyə kömək edən bəzi şeylər vardır, o cümlədən:

• idman etmək
• təzə hava almaq üçün çölə çıxmaq
• rahatlama metodlarından istifadə etmək, məsələn, nəfəs məşqləri və ya yoga
• dostlar və ya ailə ilə danışmaq
• bir insanın dəyişdirə bilmədiyi şeyi qəbul etmək

Həkimə nə zaman müraciət etməli

Bir insan 2 həftə müddətində depressiya simptomları yaşasa və ya özünə zərər vermə və ya başqasına zərər vermə fikirləri meydana çıxsa, həkimə müraciət etməlidir.

Depressiya, anksiyete və baş ağrısı pozuntuları arasında əlaqələr var. Bu xəstəliklərə birgə yardım axtarmaq, hər bir vəziyyəti ayrı-ayrılıqda müalicə etməyə çalışmaktan daha təsirli ola bilər.

Bir insanın tam tibbi tarixi, həkimə doğru dəstəyi təmin etməyə kömək edə bilər.

Xülasə

Baş ağrısı depressiyanın bir simptomu və ya ayrı bir vəziyyət ola bilər. Migren stress və pozuntulara səbəb ola bilər və depressiyanı ağırlaşdıra bilər. Baş ağrıları və depressiyaya dəstək axtarmaq, bir insanın iki vəziyyət üçün doğru müalicəni tapmasına kömək edə bilər.

Baş ağrılarına səbəb olan fərdi amilləri bilmək, onların qarşısını almağa kömək edə bilər. Bəzi həyat tərzi dəyişikləri tibbi müalicələr, məsələn, profilaktik dərmanlar və biofeedback terapiyası ilə yanaşı faydalı ola bilər.