Meşə xəstəliyi necə diaqnoz edilir

Qızartı, həmçinin rubeola kimi tanınır, simptomlarınıza, xüsusilə də yüksək hərarət, ağızda ləkələr və qızartı döküntüsünə, eləcə də qızartıyı təsdiqləmək üçün aparılan qan testlərilə diaqnoz qoyulur. Bu testlər, qızartı simptomlarını təqlid edə bilən digər bəzi xəstəliklərdən, məsələn skarlatina və ya mononukleozdan əmin olunmasına kömək edir.

Dünyada gündə təxminən 246 nəfər, adətən uşaqlar, bu qarşısı alınan xəstəlikdən ölür. Qızartı ilə bağlı ölümlər daha çox səhiyyə sistemlərinin zəif olduğu inkişaf etməkdə olan ölkələrdə baş verir, lakin ABŞ, Avropa və digər ölkələrdə vaksinasiya nisbətlərinin aşağı düşməsi səbəbindən daha çox qızartı epidemiyaları meydana gəlir.

Qızartını necə diaqnoz etmək olar

Öz yoxlamalar

Əgər sizdə və ya uşağınızda qızartı simptomları, xüsusilə yüksək hərarət, qızartı döküntüsü və ağ mərkəzləri olan parlaq qırmızı ləkələr (Koplik ləkələri) inkişaf edibsə, demək ki, qızartı xəstəliyiniz var. Əgər siz və ya uşağınız vaksin vurdurmamısınızsa və qızartı xəstəsi ilə təmasda olmusanız, ya da beynəlxalq səyahət etmisinizsə, sizdə qızartı olma ehtimalı çoxdur.

Bir çox uşaq xəstəlikləri döküntü ilə müşayiət olunsa da, qızartı döküntüsünü digər döküntülərdən ayırmaq nisbətən asandır. Digər simptomlar başladıqdan sonra iki-üç gündən sonra döküntü əllərinizdə və üzünüzdə başlayır, digər viruslu döküntülər isə adətən gövdədə başlayır. Döküntü, növbəti günlərdə bədənin, əllərin və ayaqların digər hissələrinə yayılır. Bir fərq də odur ki, qızartıda hərarət adətən davam edir və döküntünün daha da inkişafı ilə daha da yüksəlir, döküntü isə beş-altı gün davam edir.

Əgər sizdə və ya uşağınızda qızartı olduğuna şübhə edirsinizsə, dərhal həkiminizə zəng edin, lakin həkiminiz sizə evdən çıxmağı əmr etmədiyi halda, evdən çıxmayın. Qızartı xəstəsi ilə təmasda olmuş 90%-lik vaksin qəbul etməmiş insanlar infeksiyaya yoluxurlar və siz bir çox insanı risk altına alırsınız.

Həkiminiz diaqnoz qoymaq üçün sizinlə xüsusi razılaşmalar edə bilər.

Laboratoriya testləri

Həkiminiz qızartı haqqında düşünərkən sizdəki öz yoxlamaq zamanı müşahidə etdiyiniz simptomları axtaracaq və vaksinasiya və səyahət tarixinizi soruşacaq. Hətta əgər siz immunizasiya olunmusunuzsa, qızartı xəstəliyini almaq mümkündür, lakin ehtimalı azdır, çünki qızartı, şiş (Mumps) və rubella (MMR) vaksinlərinin iki dozası 97% effektivdir. Qızartı şübhəli halları yerli sağlamlıq idarələrinə 24 saat ərzində bildirilməlidir.

Qızartı halını təsdiqləmək üçün həkiminiz bəzi qan testləri və boğaz və ya burun nümunələrini analiz edə bilər. Bu testlər virus spesifik dolayısı immunoglobulin M (IgM) göstəricisini aşkar edir; bu, adətən döküntü başlandıqdan üç gün sonra mövcuddur. Antitelo ondan əvvəl görünməyə bilər, ümumiyyətlə 14-cü gündə maksimum səviyyəyə çatır və döküntünün ilk dəfə görünməsindən təxminən 30 gün sonra yox olur. Qızartı virusu orada da ola biləcəyindən sizdən sidik nümunəsi də götürülə bilər.

Nümunələriniz yerli sağlamlıq idarəsinə və ya Xəstəliklərin İdarə Edilməsi və Qoşunlar (CDC) mərkəzinə göndərilə bilər, burada nümunələriniz virusun genotipini müəyyən etmək üçün külturlanacaq. Genotipləmə qızartı hallarının və epidemiyalarının əlaqələrini aşkar etməyə və ya inkar etməyə kömək edə bilər, eləcə də sizin qızartı virusunu təsdiq edib etmədiyinizi həmin zaman invalidik vaksin olunmağı reaksiya vermənizdən ayırmağa kömək edə bilər.

Fərqli diaqnoz

Həkiminiz qızartı ilə diaqnoz qoymamışdan əvvəl digər xəstəlikləri inkar etmək lazım ola bilər. Bu doğrudur, çünki qızartı nisbətən nadirdir, və əksər həkimlər heç vaxt bu xəstəliyi görməyiblər.

Döküntü görünmədən əvvəl

Qızartı döküntüsündən bir neçə gün əvvəl sizdə qrip, respirator sinsitiyal virus (RSV) və ya burun virusu (soyuqdəyməyə səbəb olan virus) olduğunu hiss edə bilərsiniz. Simptomlar başladıktan iki-üç gün sonra, ağızda Koplik ləkələri görünə bilər. Bu ləkələr Fordyce ləkələri ilə səhv salına bilər; düzülmüş yağ bezləridir.

Lakin qızartıda hərarət adətən digər virus infeksiyalarına nisbətən daha yüksəkdir. Bu da sizdə tipik bir viruslu infeksiya olmadığına dair bir işarədir.

Qızartı döküntünün görünməsindən əvvəl və ya sonra Zika virusu ilə səhv salına bilər, lakin bu, qan testləri ilə inkar edilə bilər.

Döküntü göründükdən sonra

Döküntü digər simptomlardan üç-dörd gün sonra göründükdən sonra, həkiminizin inkar etmək istədiyi digər xəstəliklər bunlar ola bilər:

• Döşqısı olan digər xəstəliklər: Bu xəstəliklərə suçiçəyi, rozaola, rubella, əl-ayaq-ağız xəstəliyi və parvovirus daxildir. Adətən, həkimlər digər virusları döküntünün görünüşünə və əlavə simptomlara yoxlamaq yolu ilə asanlıqla inkar edə bilərlər.
• Skarlatin və toksik şok sindromu (TSS): Bu A qruplu Streptococcus infeksiyaları da döküntülərə səbəb ola bilər, lakin skarlatin digər simptomlarla inkar edilə bilər; toksik şok sindromu adətən aşağı qan təzyiqi və böyrək problemləri ilə müşayiət olunur.
• Dərman reaksiyası: Müəyyən bir dərmana qarşı aşırı həssaslıq nəticəsində yaranan döküntü qızartı döküntüsünə bənzəyə bilər, lakin həkiminiz bu əlaməti tez inkar edə bilər, əgər siz son vaxtlarda hər hansı bir dərmanla təmasda olmamısınızsa.
• Meningokokemiya: Bu, meninqitə səbəb olan eyni bakteriya tərəfindən yarandığı bir bakterial infeksiyadır. Bu infeksiya qızartı ilə çox oxşar simptomlar, o cümlədən döküntü yarada bilər. Bir qan testi bu infeksiyanı və ya qızartını müəyyən edəcəkdir.
• Qaya Dağlarında ləkəli qızdırma: Bu bakterial xəstəlik ixmalardan ötürülür və qızartıya bənzər simptomlara, o cümlədən döküntüyə malikdir. Bu xəstəlik qan testi və ya dəri biopsiyası ilə diaqnoz edilir.
• İnfeksion mononukleoz: Bu virus infeksiyası da, xüsusilə müəyyən antibiotiklərdən sonra, oxşar simptomlar, o cümlədən döküntü yarada bilər. Bir qan testi mononukleozu inkar edə və ya təsdiq edə bilər.