Sternoklavikulyar artrit nədir?
“Artrit” termini bir eklemin iltihabı anlamına gəlir və cartilagin (eşik) zədələnməsi ilə əlaqələndirilir. Cartilag, bir eklemi təşkil edən sümükləri örtən yastıqlayıcı bir qatdır ki, hərəkət zamanı stressi udmağı təmin edir. Çiyin sternoklavikulyar eklemindəki cartilag zədələnməsi sternoklavikulyar artritə səbəb olur. Cartilag zədələndikdə, iki sümük bir-biri ilə sürtünməyə başlayaraq ağrı, şişlik və eklemin sərtliyini yaradır. Bu vəziyyət artrit adlanır. Artritin bir çox növü vardır. Osteoartrit (yaşlanma ilə yaranan aşınma və yıpranma) ən çox rast gəlinən artrit formasıdır ki, sternoklavikulyar eklemi təsir edir.
Sternoklavikulyar eklemin anatomiya
Sternoklavikulyar eklem sternum ilə klavikula arasında yerləşir. Sternoklavikulyar eklem, çiyinləri tamamlayan 4 eklemdən biridir və bədəni qucaqlayan tək eklemdir. Hər bir eklem kimi, sternoklavikulyar eklem də hərəkət zamanı sümüklərin bir-biri ilə rahatlıqla sürtünməsinə kömək edən eklem cartilagı ilə örtülüdür. Cartilag sinovial maye ilə yağlanır. Toxumaları birləşdirən möhkəm bir böyüklük olan ligamentlər, sternoklavikulyar eklemi əhatə edərək onun sabitliyini və gücünü təmin edir.
Sternoklavikulyar artritin səbəbləri
Osteoartrit eklemin açıqlarını örtən cartilagin aşınması ilə yaranır. Bunun səbəbi uzun müddət aşırı gərginlik, başqa eklem xəstəlikləri, zədə və ya şəkil deformityasıdır. Birincili osteoartrit, yaşlanma və eklemlərin ümumi degenerasiyası ilə adətən əlaqələndirilir.
İkincili osteoartrit, adətən, təkrarlanan travma və ya təsir olunan ekleme cərrahiyyə, ya da doğuşdan abnormal eklem strukturları nəticəsində yaranır.
Sternoklavikulyar artritin əlamətləri və simptomları
Sternoklavikulyar artritin simptomları ümumiyyətlə iki həftədən artıq eklemlərdə şişlik və ağrı, eklemdə qızartı və ya istilik, eklemin hərəkətində məhdudiyyət, və səhər erkən eklem sərtliyini əhatə edir.
Artrit olan sternoklavikulyar eklemində:
- cartilag örtüyü normaldan incədir və ya tamamilə yoxdur. Cartilagin zədələnmə dərəcəsi və iltihab artritin növü və mərhələsinə görə dəyişir.
- eklem sahəsi daralmışdır və konturda qeyri-mütənasibdir; bu, rentgen şüası görüntüsündə görülə bilər.
- sümük çıxıntıları eklemin kənarında yarana bilər.
Sternoklavikulyar artritin diaqnozu
Həkiminiz sternoklavikulyar artriti sizin tibbi tarixiniz, fiziki müayinə və təsir olunan hissələrin rentgen şüaları əsasında diaqnoz edəcək. Artriti diaqnoz etmək üçün kompüter tomoqrafiyası (CT) və maqnit rezonansı görüntüləmə (MRI) görüntüləri də sifariş edilə bilər.
Sternoklavikulyar artritin müalicəsi
Artritin müalicəsi yoxdur, amma simptomları idarə etmək mümkündür. Həkiminiz ağrı və iltihab əleyhinə dərmanlar kimi mühafizəkar müalicə təyin edə bilər, həmçinin buz tətbiqi, istirahət və müalicəvi terapiya və ya fiziki terapiya, yəni məşqlər və istilik müalicəsini təklif edə bilər. Ağrını azaltmaq üçün həkiminiz bir kortikosteroid inyeksiyonu ekleminizə birbaşa edə bilər.
Şiddətli hallarda, xəstə mühafizəkar müalicələrdən 6 aya baxmayaraq əhəmiyyətli ağrı və əlillikdən şikayət edərsə, cərrahiyyə nəzərdən keçirilə bilər. Cərrahiyyə, sternoklavikulyar eklemin zədələnmiş səthlərini çıxarmaq üçün həyata keçirilir. Sternoklavikulyar eklem artritinin müalicəsi üçün həyata keçirilən cərrahiyyə prosedurları aşağıdakılardır:
- Arthroskopik eklem təmizləmə: Zədələnmiş cartilag/sümük, sümük çıxıntıları və eklem kapsulunun içini örtən iltihablı sinovium toxumasını arındırmaq üçün arthroskop və kiçik cərrahiyyə alətləri ilə kiçik kəsiklər vasitəsilə həyata keçirilən bir cərrahi prosedurdur.
- Mediya klavikula eksiziyası: Ağrı və artrit səbəbi ilə şiddətlənən shoulder ağrısını müalicə etmək üçün medial klavikuladan 1 sm-lik bir hissəsini, iltihablı sinoviumu və intra-artikulyar diski (əgər lazım olsa) açıq və ya arthroskopik cərrahiyyə ilə çıxarmaq prosedurudur. Bu cərrahiyyə, əsas neurovaskulyar strukturlara zərər vermək riskləri olduğu üçün nadir hallarda həyata keçirilir.
