Səhər oyandıqdan sonra topuqda ağrı: səbəblər və müalicə

Bir çox insan səhər ilk addımlarını atdıqda dırnaqlarında iti ağrı hiss edir. Ağrı, adətən, fəaliyyətlə azaldılır, lakin uzun müddət dayandıqdan sonra və ya oturduqdan qalxdıqda geri qayda bilər. Səhər oyandıqdan sonra dırnaqlardakı ağrı çox vaxt plantar fasiyalitin nəticəsidir, lakin digər səbəblər də ola bilər.

Səhər oyandıqdan sonra dırnaqlardakı ağrının ümumi səbəbləri

1. Plantar fasiyalit 
2. Açilles tendiniti 
3. Dırnaq spurları 
4. Tarsal tunel sindromu 
5. Stress sınıqları 
6. Artrit 
7. Nerv sıxılması

1. Plantar fasiyalit

Plantar fasiyalit, dırnaq sümüyü ilə barmaqlar arasında olan qalın toxuma olan plantar fasiyanın iltihabından və ya mikro yırtıqlarından istifadəyə bağlı yaranır. Plantar fasiyal, ayağın arxasını dəstəkləyir və fəaliyyətlər zamanı zərbəni udur. Uzun müddət dayanıqlıq, qaçma və ya uyğunsuz ayaqqabı geymək fascia üzərinə əlavə təzyiq yaradır. Bu isə mikro yırtıqlara və iltihab yaranmasına səbəb olur.

Gecə istirahət zamanı fascia sıxılır və səhər ilk addımlar iltihablı toxumayı uzadır, bu da ağrıya səbəb olur.

Semptomlar:

• Oyananda dırnaq altında iti ağrı. 
• Yürüməkdən sonra ağrı azalır, lakin uzun müddət istirahət etdikdən sonra geri qayıda bilər.

Diaqnoz:

• Semptomlar və fiziki müayinə (dırnağın palpasiyası) əsasında klinik qiymətləndirmə. 
• İltihabı təsdiqləmək üçün görüntüləmə testləri (ultrasəs və ya MRT) lazımdırsa.

Plantar fasiyalitin müalicəsi:

• Uzatma məşqləri: Kalf əzələləri və plantar fasiyal üçün yüngül uzatmalar. 
• Ortotiklər: Arxa dəstəklər və ya dırnaq fincanları istifadə etmək. 
• Dərmanlar: Steroid olmayan anti-inflamatuar dərmanlar (NSAİD). 
• Fiziki terapiya: Ətrafdakı əzələlərin gücləndirilməsi üçün texnikalar. 
• Şiddətli hallar: Kortikosteroid iynələri və ya, nadir hallarda, cərrahiyyə.

2. Açilles tendiniti

Açilles tendiniti, Açilles tendonuna olan artıq istifadədən və ya gərginlikdən yaranır. Açilles tendonunu kalf əzələləri ilə dırnaq sümüyü birləşdirir. İltihab yaranır və fəaliyyət dövrü olmayan dövrlərdən sonra, məsələn, yatdıqdan sonra sərtlik artar.

Semptomlar: Açilles tendonu boyunca ağrı və sərtlik.

Diaqnoz:

• Ağrı və şişlik üçün klinik müayinə.
• Tendon zədələmələrini aşkar etmək üçün ultrasəs və ya MRT.

Açilles tendinitinin müalicəsi:

• İstirahət və buz: İltihabı azaldır. 
• Dırnaq yüksəklikləri: Tendona olan gərginliyi azaldır. 
• İzatma və gücləndirici məşqlər: Kalf və Açilles tendonuna fokuslanmaq. 
• Xroniki hallar: Trombosit zəngin plazma (PRP) terapiyası və ya cərrahiyyə.

3. Dırnaq sümüyü spurları

Dırnaq sümüyü spurları, plantar fasiyaya və ətraf toxumalara uzun müddətli təzyiq səbəbiylə dırnağın altında meydana gələn sümük hissələridir. Dırnaq sümüyü spurları çox vaxt plantar fasiyalit ilə əlaqədar olur, lakin ayrıca narahatlığa da səbəb ola bilər.

Semptomlar:

• Dırnağa təzyiq tətbiq edildikdə ağrı. 
• Yürümək və ya dayanmaqla artan ağrı.

Diaqnoz:

• Bony spurunu görmək üçün rentgen.

Dırnaq sümüyü spurlarının müalicəsi:

• Ortotiklər: Dırnağı yastıqlamaq və təzyiqi azaltmaq. 
• İzatma: Plantar fasiyadakı gərginliyi azaltmaq. 
• Cərrahiyyə: Nadir hallarda, spurun çıxarılması üçün.

4. Tarsal tunel sindromu

Tarsal tunel sindromu, tibial sinirin ankle yaxınında tarsal tunel vasitəsilə keçdikdə sıxılması nəticəsində meydana gəlir. Tibial sinir, ankle burxulması, düz ayaqlar (siniri uzadan və sıxan) və ya varis damarları, kistlər və ya yara toxuması kimi yer tutan vəziyyətlər səbəbiylə sıxıla bilər.

Tarsal tunel sindromu, yayılma ağrısı və uyuşma yarada bilər, xüsusilə səhər saatlarında nəzərə çarpan bir haldır.

Semptomlar:

• Dırnaqda və arxa hissədə yanma və ya tingle hissi. 
• Uzun müddət dayandıqda və ya fəaliyyət edərkən ağrının artması.

Diaqnoz:

• Nerv normaları və elektromioqrafiya (EMG). 
• Nerv sıxılma sahələrini tapmaq üçün fiziki müayinə.

Tarsal tunel sindromunun müalicəsi:

• Ortotiklər: Tibial sinir üzərindəki təzyiqi azaltmaq. 
• Anti-inflamatuar dərmanlar: Şişkinliyi azaltmaq. 
• Cərrahiyyə: Şiddətli ya da davamlı hallarda siniri açmaq üçün.

5. Stress sınıqları

Stress sınıqları, təkrarlanan güc və ya artıq istifadə nəticəsində dırnaq sümüyündə meydana çıxan kiçik çatlaklardır.

Qaçış, tullanma və ya yürüş kimi yüksək təsirli fəaliyyəтlər sümükdə mikro çatlamalara səbəb ola bilər. Bu zədələr çox vaxt istirahət edən zaman, ətrafdakı toxumaların sərtləşməsi ilə daha da ağrıya səbəb olur.

Diaqnoz:

• Frakturları aşkar etmək üçün rentgen və ya sümük skanları.

Stress sınıqlarının müalicəsi:

• İstirahət: Dırnağa təsir edən fəaliyyətlərdən qaçınmaq. 
• Müdafiə ayaqqabıları: Təsiri azaltmaq. 
• Fəaliyyətə tədricən qayıtmaq: Nəzarət altında.

6. Artrit

Revmatoid artrit və ya osteoartrit kimi vəziyyətlər, dırnaqlardakı oynaqlarda və ətraf toxumalarda iltihaba səbəb olur və səhər saatlarında ağrı yarada bilər.

Semptomlar:

• Oynaqlarda şiş və istilik. 
• İstirahət dövründə belə davamlı ağrı.

Diaqnoz:

• İltihab və ya autoimmun xəstəlik markerlərini aşkar etmək üçün qan testləri. 
• Oynaq zədəsini aşkar etmək üçün görüntüləmə testləri (rentgen, MRT).

Artritin müalicəsi

Dərmanlar: NSAİD, xəstəliyi dəyişdirici antirevmatik dərmanlar (DMARDs). 

Fiziki terapiya: Oynaq hərəkətliliyini qorumaq üçün. 

Dəstəkləyici ayaqqabılar: Təsirli oynaqlara olan təzyiqi azaldır.

7. Nerv sıxılması

Dırnaq bölgəsindəki sinirlərin, məsələn, medial kalkanel sinirinin sıxılması, ağrı, tingle hissi və ya uyuşma yarada bilər. Bu vəziyyət istirahət sonrası daha da pisləşir.

Nerv sıxılması, dırnağın yaxınlığında olan sinirlərin birbaşa sıxılması və ya qıcıqlanması nəticəsində meydana gəlir. Səbəblərə daxildir:

• Sümük spurları kimi struktural anomaliyalar, sinirləri sıxmaq. 
• Əvvəlki zədələrdən yaranan yara toxuması.
• Plantarfasiyalit və ya Açilles tendiniti kimi təkrarlanan gərginlikdən və ya iltihabdan yaranan şişkinlik. 
• Diabet kimi sistemik vəziyyətlər, insanları sinir zədələnməsinə və ya sıxılmasına meylləndirir.

Diaqnoz:

• Klinik qiymətləndirmə və nerv normaları testləri.

Nerv sıxılmasının müalicəsi:

• Ortotiklər: Nerv sıxılmasını azaltmaq üçün. 
• Dərmanlar: Anti-inflamatuar dərmanlar və ya neuropatik ağrı azaldıcılar. 
• Cərrahiyyə müdaxiləsi: Şiddətli hallarda, sıxılmış siniri açmaq üçün.

Həkimə nə zaman müraciət etməlisiniz?

Dırs açıy kı ağrılarınız:

• ev şəraitində qulluq olmasına baxmayaraq bir həftədən çox davam edirsə;
• pisləşirsə və ya şişlik, qızartı, və ya ağırlıq hissəməyinizi müşayiət edirsə;
• şiddətli olarsa və ya eyni zamanda hər iki dırnağı təsir edirsə.