Davamlı qaşınma və dəri ilə gözlərin saralması sarılıq əlamətləridir. Sarılıq, qanda çoxlu bilirubin olmasının nəticəsidir. Bilirubin, qırmızı qan hüceyrələrinin parçalanması zamanı yaranan sarı bir pigmentdir. Normalda, qaraciyər bilirubini qandan çıxarır və onu bağırsaqlara göndərir, burada isə nəcis vasitəsilə itirilir. Lakin, qaraciyər düzgün işləmədikdə, bilirubin qanda yığıla bilər və sarılığa səbəb ola bilər.
Bəzi xəstəliklər davamlı qaşınma və dəri ilə gözlərin saralmasına səbəb ola bilər. Ən çox rast gəlinən səbəblər qaraciyər, öd kisəsi və ya mədəaltı vəzi xəstəlikləridir.
Davamlı qaşınma və dəri ilə gözlərin saralmasının ümumi səbəbləri
1. Hepatit
Hepatit bir sıra amillər, o cümlədən viruslar (hepatit A, B və C kimi), alkoqol asılılığı və autoimmun xəstəliklər səbəbi ilə yarana bilər.
Qaraciyər iltihablandıqda, bilirubini effektiv şəkildə çıxara bilmir. Bilirubin, köhnə və ya zədələnmiş qırmızı qan hüceyrələrinin parçalanması zamanı yaranan sarı tullantı maddəsidir. Bilirubin bədəndə yığılır, bu da dəri və gözlərin saralmasına səbəb olur.
Hepatitdə davamlı qaşınma, qan dövranında öd məhsullarının yığılması səbəbindən baş verir. Qaraciyərin qanı süzmə qabiliyyətinin azalması bu maddələrin dərinin altında yığılmasına səbəb olur ki, bu da qaşınmaya səbəb olur.
Hepatit adətən, qanda yüksək qaraciyər fermentlərini və virus antikorlarının olması üçün aparılan analizlər vasitəsilə diaqnoz qoyulur. Ultrason, KT skanı, MRT və ya qaraciyər biopsiyası kimi görüntü testləri də diaqnoz üçün istifadə oluna bilər.
Müalicə hepatitin tipindən asılıdır. Virus hepatiti üçün antiviral dərmanlar istifadə oluna bilər. Autoimmun hepatit hallarındasa, kortikosteroidlər və digər immunosüpressiv dərmanlar təyin edilə bilər.
2. Ciroz
Ciroz, qaraciyərin müxtəlif xəstəlikləri və şəraitindən (hepatit və xroniki alkoqolizmin) meydana gəlmiş çapıqların (fibroz) son mərhələsidir.
Cirozda çapıq toxuması qaraciyərin düzgün işləməsini maneə törədir, onun tullantı maddələrini, bilirubini və ödü süzmə qabiliyyətini pisləşdirir. Bu problem sarılığa səbəb ola bilər və qaşınmaya yol açar.
Ciroz adətən fiziki müayinə, qan analizləri, görüntü müayinəsi və bəzən qaraciyər biopsiyası vasitəsilə diaqnoz edilir.
Cirozun müalicəsi əlamətlərin idarə olunması, daha çox qaraciyər zədələnməsinin qarşısını almaq və əsas səbəbi müalicə etməyə yönəldilmişdir. Şiddətli hallarda, xəstəyə qaraciyər köçürülməsi lazım ola bilər.
3. Öd daşları
Öd daşları öd kisəsində sərtləşmiş yığıntılardır ki, bu da öd yollarını tıxaya bilər. Bu tıxanma, qanda bilirubinin yığılmasına və sarılığa səbəb ola bilər. Dərinin altında öd məhsullarının yığılması da qaşınmaya səbəb olur.
Öd daşları adətən ultrason müayinəsi ilə diaqnoz edilir. Digər diaqnostika vasitələrinə kompüter tomoqrafiyası (KT) skanı və endoskopik retroqrad kolanqioqrafiya (ERCP) daxildir.
Öd daşlarının müalicəsi pəhriz dəyişikliyi, öd daşlarını əritməyi hədəfləyən dərmanlar və ya öd kisəsinin çıxarılması ilə həyata keçirilir.
4. Mədəaltı vəzilərin xərçəngi
Mədəaltı vəzi xərçəngi öd yolunu tıxaya bilər, bunun nəticəsində bilirubinin yığılmasına və sarılığa, qaşınmaya səbəb ola bilər.
Mədəaltı vəzi xərçənginin diaqnozu adətən fiziki müayinə, qan analizləri, KT və ya MRT kimi görüntü müayinələri və biopsiya vasitəsilə qoyulur.
Müalicə variantları xərçəngin mərhələsindən asılıdır və cərrahiyyə, radiasiya terapiyası, kimyəvi terapiya, hədəf terapiyası və ya bu metodların birləşməsini əhatə edə bilər.
Davamlı qaşınma və dəri ilə gözlərin saralması ciddi əlamətlərdirmi?
Bəli, davamlı qaşınma və dəri ilə gözlərin saralması, qaraciyər xəstəliyi, xərçəng və ya infeksiya kimi ciddi bir xəstəliyin əlamətləridir. Bu əlamətlər baş verdikdə, həmişə bir sağlamlıq mütəxəssisinə müraciət edin.
Davamlı qaşınma və dəri ilə gözlərin saralmasından başqa, sizdə sarılığın digər əlamətləri də ola bilər, bunlara daxildir:
- Qaranlıq sidik
- Yüngül rəngli nəcislər
- Yuxarı sağ qarın nahiyəsində ağrı
- Bulantı və qusma
- Qızdırma
Əgər siz bu əlamətlərdən hər hansı birini yaşayirsinizsə, dərhal həkimə müraciət etməlisiniz. Sarılıq ciddi bir tibbi vəziyyətin əlaməti ola bilər, ona görə də, mümkün qədər tez bir diaqnoz qoyulmalı və müalicə edilməlidir.
