Hərəkət edərkən ortaya çıxan baş ağrıları bir çox insan üçün narahat və üzücü bir problemdir. Bu baş ağrıları fiziki stressdən tutmuş, əsas sağlamlıq məsələlərinə qədər müxtəlif amillərdən qaynaqlana bilər. Hərəkətdə şiddətlənən baş ağrıları, xüsusilə əvvəlcədən mövcud olan baş ağrısı pozuntuları olan şəxslər üçün nisbətən geniş yayılmış bir problemdir. Aşağıda, hərəkət edərkən baş ağrısının ümumi səbəblərini izah edirik və müalicə variantları haqqında məlumat təqdim edirik.
Hərəkət edərkən baş ağrısının səbəbləri nədir?
Hərəkət zamanı baş ağrılarını tetikleyen səbəblər, spesifik amillərin nəzərə alınmasına görə bir neçə fərqli növə təsnif edilə bilər. Ümumi səbəblərə aşağıdakılar daxildir:
1. Servikogen baş ağrısı
Bu baş ağrıları boyun bölgəsində olan problemlərdən, məsələn, əzələ gərginliyindən, oynaqlardakı disfunksiyalardan və ya əsəb irritasiyasından qaynaqlanır. Hərəkət, xüsusilə boyun hərəkətləri baş ağrısını pisləşdirə bilər, çünki bu, müvafiq sahələrdə təzyiq yaradır. Ümumi simptomlar arasında başın arxa hissəsində ağrı, aln və ya şakaya doğru yayılan ağrılar yer alır. Bu baş ağrısı başı döndərməyi, yuxarıya baxmağı və ya ağır əşyaları qaldırmağı tələb edən fəaliyyətlərlə tetiklenebilir.
2. Mikran
Mikranlar, adətən başın bir tərəfindəki şiddətli ağrı ilə xarakterizə olunan birincil baş ağrısı pozuntusudur. Hərəkət, xüsusən də ani və ya gərginə hərəkətlər ağrını və digər əlaqəli simptomları, məsələn, ürəkağrı, işıq korkusu və başgicəllənməsini artırır. Mikranların genetik və mühit amillərinin birləşməsindən qaynaqlandığı düşünülür, stress, hormonal dəyişikliklər və bəzi qidalar bu baş ağrılarının meydana gəlməsində rol oynayır.
3. Gərginlik növü baş ağrısı
Gərginlik baş ağrısı, baş, boyun və çiyinlərdə yaşanan əzələ gərginliyi və ya stress səbəbindən meydana gələn baş ağrısının ən yaygın formasıdır. Bu baş ağrıları, xüsusən də əzələləri gərginləşdirən fəaliyyətlərdə, məsələn, əyilmək, qaldırmaq və ya sürətli hərəkətlər etmək zamanı pisləşə bilər. Ağrı, adətən, aln və ya başın arxa hissəsində qabarıq, sıx bir hissiyat olaraq təsvir edilir.
4. Fiziki gərginlik baş ağrısı
Fiziki gərginlik baş ağrıları, ağır qaldırma, qaçma və ya digər hərəkətlidir hərəkətlərdən sonra və ya zamanı meydana gəlir. Bu baş ağrıları tez-tez qan təzyiqinin artması və ya fiziki gərginlik səbəbi ilə qan axınındakı dəyişikliklərlə əlaqələndirilir. Bu baş ağrıları ümumiyyətlə tez keçir, lakin şiddətli olur və əlavə fiziki yük ilə pisləşə bilər.
5. Sinus baş ağrısı
Sinus baş ağrıları, irəliləmək və ya ani baş əyilmələri kimi fiziki hərəkətlərlə tetiklenebilir. Sinuslar sinusit kimi xroniki xəstəliklər səbəbindən iltihablandığında və ya tıxandığında, başın hərəkəti sinus boşluqları üzerinde artırılmış təzyiq yaradaraq ağrıya səbəb ola bilər. Ağrı, adətən aln, gözlər və ya yanaqlarda hiss olunur və müəyyən hərəkətlərlə artar.
6. Postural baş ağrısı
Postural baş ağrıları pis duruş və ya bel boşluğundakı anomaliyalar səbəbindən yaranır. Bu tip baş ağrısı, uzun müddət oturmaq, düzgün olmayan bədən vəziyyəti və ya ani postural dəyişikliklər ilə tetiklenir. Hərəkət baş ağrısını pisləşdirə bilər, çünki bunu daha da gərginləşdirən boyun və ya üst bel əzələlərini zədələyə bilər.
Hərəkət edərkən baş ağrılarının mexanizmləri
Hərəkət zamanı baş ağrılarına səbəb olan fizioloji mexanizmləri burada görə bilərsiniz.
1. Artan içi tərəfindən təzyiq
Hərəkət, xüsusilə güclü və ya ani hərəkət, başın içində artan təzyiqə səbəb ola bilər. Bu təzyiq, işləmə və ya ağır qaldırma kimi anidən qan axınının dəyişməsindən meydana gəlir. Beynin qan damarları artan təzyiqə məruz qaldıqda genişlənə bilər ki, bu da ağrı reseptorlarını işə sala bilər və baş ağrısına səbəb ola bilər. Mikranlar və ya fiziki gərginlik baş ağrıları tez-tez bu mexanizm ilə əlaqədardır.
2. Əzələ gərginliyi
Hərəkət edərkən əzələ gərginliyi ilə əlaqəli baş ağrıları, xüsusən boyun, çiyinlər və ya üst bel əzələlərində balanssızlıq və ya zəiflik olduqda yaygındır. Bu əzələ qrupları başı dəstəkləmək üçün birlikdə işləyir və gərginlikdə və ya stressdə olduqda gərginlik baş ağrıları yarada bilər. Həmçinin, sıx və ya yorğan əzələlər süni sinir sisteminə təzyiq göstərə bilər ki, bu da servikogen baş ağrılarına səbəb olur.
3. Qan axınındakı dəyişikliklər
Fiziki fəaliyyət zamanı beynə və bədənin digər hissələrinə qan axını artır. Bədəni fiziki yükə alışmaması halında və ya əvvəlcədən mövcud bir vəziyyət varsa, məsələn, ürək-damar xəstəlikləri və ya yüksək qan təzyiqi, ani qan axını dəyişiklikləri baş ağrısına səbəb ola bilər. Fiziki gərginlik baş ağrıları, adətən, bu mexanizmdən irəliləyir.
4. Əsəb irritasiyası
Hərəkətə bağlı baş ağrıları həmçinin boyun və ya başdakı əsəblərin irritasiyası və ya sıxılması ilə əlaqədar ola bilər. Məsələn, ani boyun hərəkətləri, servikal onurğa sistemindən çıxan əsəbləri irritasiyaya səbəb ola bilər ki, bu da başa yayılması olan ağrıya gətirib çıxarır. Əsəb sıxılması və ya irritasiyası, həmçinin, disk herniyasından, pis duruşdan və ya boyun bölgəsindəki iltihabdan yarana bilər.
Hərəkət zamanı baş ağrısı risk faktorları
Bir sıra amillər hərəkət zamanı baş ağrısı yaşama şansını artıra bilər. Bu amillərə aşağıdakılar daxildir:
1. Su itirilməsi
Su itirilməsi baş ağrısına səbəb ola bilər, çünki bu, beynə normal qan axını pozur. Fiziki fəaliyyət zamanı və ya isti mühitlərdə hərəkət edərkən su itirilməsi artır, bu da fiziki gərginlik baş ağrısının və ya mikranın riskini artırır.
2. Stress və narahatlıq
Stress, boyun və çiyinlərdə əzələ gərginliyinə səbəb ola bilər, bu da hərəkət edərkən baş ağrısını tetikleyebilir. Həmçinin, narahatlıq insanların ağrıya daha həssas olmasına səbəb ola bilər ki, bu da hərəkətə cavab olaraq baş ağrısının meydana gəlməsi ehtimalını artırır.
3. Postural problemlər
Pis duruş və ya bel boşluğundakı anomaliyalar olan insanlar hərəkət zamanı baş ağrısı yaşamaq üçün daha çox meyllidir. Pis duruş boyun və bel əzələlərində əlavə gərginlik yaradır, bu da gərginlik baş ağrısı riskini artırır.
4. Əsas sağlamlıq problemləri
Müəyyən tibbi vəziyyətlər, məsələn, yüksək qan təzyiqi, çiyn və çənə oynağı pozuntuları və ya vestibular pozuntular, hərəkət səbəbindən baş ağrısı riskini artırmaqdadır. Mikran və ya klaster baş ağrısı tarixi olan şəxslər də hərəkət zamanı baş ağrısı yaşamaq üçün daha çox meylli ola bilər.
Hərəkət zamanı baş ağrısını müalicə etmək
Hərəkət səbəb olan baş ağrıları ağrılı və narahat ola bilər, lakin bu baş ağrılarını idarə etməyə və ya qarşısını almağa kömək edə biləcək bir neçə yol vardır:
1. Kifayət qədər su içmək
Fiziki fəaliyyət öncəsi, zamanı və sonrasında kifayət qədər su içmək baş ağrısını önləməyə kömək edəcəkdir. Su içmək, qan axınını tənzimləməyə və su itirilməsinin qarşısını almağa kömək edir ki, bu da fiziki gərginlik baş ağrısı və mikranlara səbəb olan faktor ola bilər.
2. Duruş düzəltmə
Duruşu düzəltmək boyun və bel əzələlərindəki gərginliyi azaltmağa kömək edəcək, bu da gərginlik növü baş ağrılarını qarşısını alır. İş yerində ergonomik düzəlişlər, müntəzəm gərginlikləri və duruşa diqqət artırılması, pis duruş səbəbi ilə baş ağrısı inkişaf etmə riskini azaltmağa kömək edəcəkdir.
3. Stressin idarə edilməsi
Stressi rahatladıcı texnikalar, şüur, ya da kognitiv davranış terapiyasıyla idarə etmək əzələ gərginliyini azaltmağa və stressə bağlı baş ağrılarının qarşısını almağa kömək edəcəkdir. Müntəzəm dərin nəfəs almaq və ya yoga və ya tai-chi kimi fiziki fəaliyyətlərlə məşğul olmaq da ümumi stress səviyyələrini azaltmağa kömək edir.
4. Ağrı kəsici tədbirlər
Hərəkətə bağlı baş ağrısı yaşayan insanlar üçün ibuprofen və ya acetaminofen kimi reseptsiz ağrı kəsici medicinlər müvəqqəti rahatlıq təmin edə bilər. Lakin baş ağrıları tez-tez və ya şiddətli olarsa, həkimlə məsləhətləşmək əhəmiyyətlidir.
5. Fiziki terapiya
Əgər hərəkət səbəbli baş ağrıları skelet əzələləri problemlərindən qaynaqlanırsa, fiziki terapiya kömək edə bilər. Bir fiziki terapevt əzələ gərginliyini azaltmaq, duruşu yaxşılaşdırmaq və baş ağrısına səbəb olan altında yatan məsələləri həll etmək üçün məşqlər və gərginliklərə rəhbərlik edə bilər.
