Tədqiqatlar aşkar edib ki, bəzi risk faktorları ağciyər xərçənginə tutulma şansınızı artırır. Bəzi faktorlar idarə oluna bilər, məsələn, siqaret çəkmək. Digər faktorlar isə idarə oluna bilmir, məsələn, ailə tarixi.
Siqaret çəkmək
Siqaret çəkmək ağciyər xərçəngi üçün birinci dərəcəli risk faktorudur. Bizim ölkədə siqaret çəkmək ağciyər xərçəngi ölüm hallarının təxminən 80%-90%-nə təsir göstərir. Siqara, boru və digər tütün məhsullarını istifadə etmək də ağciyər xərçəngi riskini artırır. Tütün tüstüsü 7,000-dən çox kimyəvi maddənin zəhərli qarışığıdır. Bu kimyəvi maddələrin bir çoxu zəhərlidir, ən azı 70 kimyəvi maddə insanların və heyvanların xərçənginə səbəb olduğu bilinməkdədir.
Siqaret çəkən insanlar, siqaret çəkməyən insanlarla müqayisədə 15-dən 30 dəfəyə qədər daha çox ağciyər xərçənginə tutulma və ya ağciyər xərçəngindən ölüm riski ilə qarşılaşırlar. Hətta gün ərzində bir neçə siqaret çəkmək və ya bəzən siqaret çəkmək də ağciyər xərçəngi riskini artırır. İnsan nə qədər illər ərzində siqaret çəkirsə və hər gün nə qədər siqaret çəkirsə, risk o qədər çoxalır.
Siqareti tərgidən insanların ağciyər xərçəngi riski siqaret çəkməyə davam edənlər ilə müqayisədə daha aşağıdır, lakin riskləri heç vaxt siqaret çəkməyən insanların riskindən daha yüksəkdir. İstənilən yaşda siqareti tərgitmək ağciyər xərçəngi riskini azalda bilər.
Siqaret çəkmək bədənin hər yerində xərçəngə səbəb ola bilər. Siqaret çəkmək ağız, boğaz, yemək borusu, mədə, kolon, rektum, qaraciyər, mədəaltı vəzi, laring və səsi, traheya, bronx, böyrək, sidik kisəsi və serviks xərçənginə səbəb ola bilər, həmçinin akute miyeloid lösemiya yarada bilər.
Tütün tüstüsünün тənəffüs olunması
Başqalarının siqaretlərinin, borularının və ya siqarlarının tüstüsü (ikinci dərəcəli tüstü) də ağciyər xərçənginə səbəb ola bilər. Bir insan ikinci dərəcəli tüstünü nəfəs alanda, bu, o insanın siqaret çəkdiyi kimi olur.
Radon qazı
Radon, daşlar və torpaqdan yaranan təbii bir qazdır və evlərdə və binalarda tələmə düşə bilər. Radon qazı görünmür, dadılmır və hiss edilmir.
Digər maddələr
Bəzi iş yerlərində tapılan maddələr arasında risk artıranlar bunlardır: asbest, arsenik, dizel tüstüsü, silika və xromun bəzi formaları. Bu maddələrin bir çoxunda ağciyər xərçəngi riski siqaret çəkənlər üçün daha yüksəkdir.
İçməli sudakı arsenik (əsasən özəl quyu suyu) ağciyər xərçəngi riskini artırır.
Ağciyər xərçəngi üçün şəxsi və ya ailə tarixi
Əgər siz ağciyər xərçəngi sağ qalanı olsanız, bir daha ağciyər xərçənginə tutulma riskiniz var, xüsusən siqaret çəkirsinizsə. Əgər valideynləriniz, qardaşlarınız və ya bacılarınız və ya uşaqlarınız ağciyər xərçəngi olubsa, ağciyər xərçəngi riski daha yüksək ola bilər. Bu, onların da siqaret çəkməsindən və ya radon qazı ilə başqa xərçəng törədici maddələrə məruz qaldığı yerdə yaşayıb çalışmasından irəl gəlir.
Sinəyə radiasiya terapiyası
Əgər siz başqa bir növ xərçəng üçün sinəyə radiasiya terapiyası almışsınızsa, ağciyər xərçəngi riski artmış ola bilər.
