Paratyfoid, yaxud paratyfoid qızdırması, Salmonella paratyphi adlı qram-müsbət bakteriyaların yaratdığı infeksiyalardan qaynaqlanan bir xəstəlikdir. Bu xəstəlik kəskin davamlı qızdırma ilə xarakterizə olunur. İnfeksiyaya uğramış insanlar zəiflik, qarın ağrısı, baş ağrısı, iştahanın itməsi və ya düz, çiçəyi rəngində ləkələrin görünməsi ilə hiss edə bilərlər. Xəstəlik, yoluxmuş qida və ya suyun istehlakı yolu ilə yayımlanır. Paratyfoid, tualet və ya qan nümunəsində Salmonella paratyphi bakteriyalarının tapılması ilə təsdiq olunur.
Paratyfoid bakteriyaları necə yayımlanır?
Paratyfoid bakteriyaları əsasən, fekal-ora yol ilə yayımlanır. Yaranan bakteriyalar, infeksiyaya uğramış insanların tualet və sidik vasitəsilə keçir. Bu tualet və sidik qidaları, suyu və içkiləri çirkləndirə bilər və çirklənmiş əşyaları istehlak edənlərdə infeksiyaya səbəb ola bilər. Çirklənməyə meyilli qidalar arasında dəniz məhsulları (xüsusilə ostriklər), xam meyvə və tərəvəzlərlə birlikte pasteurize edilməmiş süd və süd məhsulları da mövcuddur. İki kişi arasında cinsi əlaqə yolu ilə yayılma halı nadir hallarda sənədləşdirilmişdir.
Paratyfoid simptomları
Paratyfoid simptomları adətən qızdırma, baş ağrısı və zəiflikdir. Digər simptomlar arasında iştaha itməsi, konstipasiya (ishaldan daha çox yaygındır), bradikardiya, quru öskürək, dalağın böyüməsi və bədənə yayılmış çiçəyi ləkələr yer alır. Klinik şəkil, aşağı dərəcəli qızdırma ilə yüngül xəstəlikdən boğazda narahatlıq və bir neçə komplikasiyalı ağır klinik xəstəliyə qədər dəyişir. Ciddiliyi bakteriya növünün zəhərliliyi, istehlak olunan inokulumun miqdarı, müalicədən əvvəl xəstəlik müddəti və yaş kimi amillərdən təsirlənir.
İnkubasiya dövrü: 1-dən 10 günədək
Paratyfoidi necə müalicə etmək olar
İnfeksiyaya uğramış insanlar paratyfoidin müalicəsi üçün tibbi yardım istəməlidirlər. Bu infeksiya antibiotiklərlə effektiv şəkildə müalicə edilə bilər. Paratyfoid qızdırması üçün əsas müalicə üsulları arasında 10 gün müddətində ciprofloxacin, 14 gün müddətində ceftriaxone/cefotaxime və ya azitromisin yer alır.
Simptomatik müalicə, məsələn, maye mübadiləsi və kifayət qədər istirahət də əhəmiyyətlidir. Bakteriyaların başqalarına ötürülməməsi üçün ciddi şəxsi gigiyena qaydalarına riayət edilməlidir. Xəstələrin əksəriyyəti müalicədən sonra tam sağalır. Lakin xəstələrin təxminən 2-dən 5%-i bakteriyaların daşıyıcısı olacaq və onlar uzunmüddətli izləmə tələb edə bilərlər.
