Temperatur və döş ağrısı, həm xəstələr, həm də həkimlər üçün ciddi xəstəliklərin mümkün əlaqəsi səbəbindən tez-tez narahatlıq yaradan iki simptomdur. Bu simptomların bir arada görünməsi, infeksiyalardan ürək-damar problemlərinə qədər müxtəlif tibbi məsələlərin göstəricisi ola bilər.
Temperatur və döş ağrısının ümumi səbəbləri
1. Pneumoniya
Pneumoniya, bakteriya, virus və ya göbələklərin səbəb olduğu ağciyər toxumasının infeksiyasıdır. Infeksiyaya qarşı immun cavab, pirojenlərin sərbəst qalmasına səbəb olur ki, bu da hipotalamus üzərində təsir edərək bədən temperaturunun yüksəlməsi ilə nəticələnir.
Pneumoniya ilə pleura iltihabı baş verə bilər ki, bu da nəfəs alarkən və ya öskürərkən artan döş ağrısına səbəb olur.
Diaqnoz:
- Ağciyər konsolidassiyasını müəyyənləşdirmək üçün döş rentqeni.
- Ağ qan hüceyrələrinin sayının yüksəlməsi ilə bağlı qan testləri.
- Səbəbkar orqanizmi müəyyənləşdirmək üçün balğam kulturu.
Pneumoniyanın müalicəsi:
- Bakterial pneumoniyanı müalicə etmək üçün antibiotiklər (məsələn, amoksisilin və ya azitromisin).
- Əgər lazım gələrsə, virusiyal pneumoniyanı müalicə etmək üçün antiviral dərmanlar.
- Oksigen terapiyası və antipiretiklər ilə temperaturu idarə etməyi də əhatə edən dəstək müalicəsi.
2. Perikardit
Perikardit, infeksiyalar (virus, bakteriya və ya göbələk), autoimmune xəstəliklər və ya infarkt sonrası sindromlardan qaynaqlana bilər. İltihaba qarşı immun cavab temperaturun yüksəlməsinə səbəb olur.
İltihablanan perikardial qatı bir-birinə sürtülərək, oturarkən yüngülləşə bilən, amma yatan zaman artan kəskin döş ağrısına səbəb olur.
Diaqnoz:
- ST-seqmentin diffuz yüksəlməsi ilə elektrokaridioqram (EKQ).
- Perikardial effusiyanı qiymətləndirmək üçün ehokardioqram.
- Yüksəlmiş CRP və ESR kimi iltihab markerlərini müəyyən etmək üçün qan testləri.
Perikarditin müalicəsi:
- İbuprofen kimi qeyri-steroidal antiinflamatuar dərmanlar (NSAID).
- Təkrarlanmanı azaltmaq üçün kolxisin.
- Çətin və ya ağır hallarda kortikosteroidlər.
3. Pulmoner emboliya
Bəzi hallarda, pulmoner emboliya iltihabi cavabı tetikleyerek aşağı dərəcəli temperatur yarada bilər.
Pulmoner emboliya, pulmoner arteriyadakı qan axını bloklayır ki, bu da iskemiyaya və kəskin döş ağrısına səbəb olur. Böyük emboliyalar ürəklə də böyük təzyiq yarada bilər.
Diaqnoz:
- D-dimer qan testi, qan laxtalarının mövcudluğunu müəyyən etmək üçün.
- Pulmoner arteriyalarda laxtaları görsətmək üçün CT pulmoner angiografiyası.
- Hipoksemiyanı göstərən arteriyal qan qazı analizi.
Pulmoner emboliyanın müalicəsi:
- Heparin və ya birbaşa oral antikoagulyantlarla (DOAC) antikoagulyasiya.
- Həyatı təhdid edən hallarda tromboliz.
- Zərurət olduqda oksigen və ya ventilyasiya ilə dəstək müalicəsi.
4. Endokardit
İnfeksiyoz endokardit, ürək klapanlarının mikroblar tərəfindən infeksiyasıdır ki, bu da davamlı bakteremiya və immun aktivasiya səbəbiylə daimi temperatur yaradır.
Döş ağrısı septik embolilərin səbəb olduğu infarkt kimi komplikasiyalardan irəli gələ bilər.
Diaqnoz:
- Bakterial və ya göbələk böyüməsini göstərən qan kulturları.
- Ehokardioqram (xüsusilə transözofageal) ürək klapanlarında və endokardiumda (infeksiyoz endokarditin nəticəsində) formalaşmış anormal plaketlər, fibrin, mikroorqanizmlər və iltihab hüceyrələrini aşkar etmək üçün.
- Endokarditin diaqnozu üçün Duke meyarları.
Endokarditin müalicəsi:
- Səbəbkar orqanizmə uyğun intravenöz antibiotiklər.
- Komplikasiyalardakı klapanın təmiri və ya əvəzlənməsi üçün cərrahi müdaxilə.
5. Miyokardit
Miyokardit tez-tez virus infeksiyalarından sonra baş verir. Sistemik iltihabi cavab temperaturu əhatə edir.
İltihab miyokard toxumasına zərər verir, diffuz və ya lokal döş ağrısına səbəb olur. Bəzi hallarda, kəskin koronar sindromu təqlid edir.
Diaqnoz:
- İltihab və ödemi göstərən kardiak MRI.
- Troponin kimi yüksəlmiş ürək ensimləri.
- Seçici hallarda dəqiq diaqnoz üçün endomiyokardial biopsiya.
Miyokarditin müalicəsi:
- İstirahət və yorucu fəaliyyətlərdən qaçınmağı əhatə edən dəstək müalicəsi.
- Ürəyi tıxanma halında angiotensin çevirici ensim inhibitorları və beta-blokatorlar kimi dərmanlar.
- Xüsusi səbəblər üçün immunosupressiv terapiya (məsələn, autoimmune miyokardit).
6. Plevrit
Plevrit infeksiyalar, autoimmune hallardan və ya pulmoner emboliyadan qaynaqlana bilər. Temperatur sistemik iltihabi cavabdan qaynaqlanır.
İltihablanan pleura qatları bir-birinə sürtülərək, dərin nəfəs alarkən və ya öskürərkən artan kəskin ağrıya səbəb olur.
Diaqnoz:
- Plevral mayeni müəyyən etmək üçün döş rentqeni və ya ultrasəs müayinəsi.
- Infeksiya və ya autoimmune markerləri müəyyən etmək üçün qan testləri.
- Zərurət olduqda plevral mayeni analiz etmək üçün torasentesis.
Plevritin müalicəsi:
- Əsas səbəbi müalicə etmək (məsələn, bakterial infeksiyalar üçün antibiotiklər).
- NSAID və ya asetaminofen ilə ağrı idarəetməsi.
- Autoimmune plevrit üçün kortikosteroidlər.
Eyni zamanda temperatur və döş ağrısının digər səbəbləri
– Sepsis: Sistemik iltihab yaradan ağır infeksiyalar, çox vaxt ürək gərginliyi və ya pneumoniya kimi müşayiət olunan hallarda temperatur və döş ağrısı ilə özünü büruzə verə bilər.
– Xəstəlik: İrəliləmiş xərçənglər (məsələn, ağciyər xərçəngi və ya mezotelioma) sitokinlərin sərbəst buraxılması vasitəsilə temperatur yarada bilər və döş strukturlarına birbaşa müdaxilə edərək döş ağrısına səbəb ola bilər.
– Herpes zoster: Toraks dermatomlarını əhatə edən şingil, döküntü əmələ gəlmədən əvvəl temperatur və kəskin, yanan döş ağrısına səbəb ola bilər.
Nəticə
Temperatur və döş ağrısı, çox vaxt iltihab, infeksiya və ya iskemiyanı əhatə edən bir neçə səbəbi olan simptomlardır. Düzgün diaqnoz, ətraflı klinik qiymətləndirmə, görüntüləmə tədqiqatları və laboratoriya testlərinə əsaslanır. Əsas səbəbi dəqiq müalicə etmək və bu simptomları aradan qaldırmaq üçün dərhal və spesifik müalicə vacibdir.
